Petit Frère, 1998 ~ IAM (στίχοι)
Με αφορμή την πρόσφατη καταδίωξη στου Ρέντη όπου αστυνομικοί της διασ έχασαν τη ζωή τους αποκτώντας νέες τρύπες -κάτι που θα τους έκανε αναμβίφολα ωραίους σαν τα ντόνατς που τρώνε στις χολυγουντιανές παραγωγές που έχουν γαλουχήσει μια ολοκληρη γενιά ανταρτών- είναι χρήσιμο να κάνουμε ορισμένες παρατηρήσεις:
Με αφορμή την πρόσφατη καταδίωξη στου Ρέντη όπου αστυνομικοί της διασ έχασαν τη ζωή τους αποκτώντας νέες τρύπες -κάτι που θα τους έκανε αναμβίφολα ωραίους σαν τα ντόνατς που τρώνε στις χολυγουντιανές παραγωγές που έχουν γαλουχήσει μια ολοκληρη γενιά ανταρτών- είναι χρήσιμο να κάνουμε ορισμένες παρατηρήσεις:
Η επίδειξη ευστοχίας των -κατά τα φαινόμενα- φορέων της παράνομης οικονομίας σε αντίθεση με τους ομολόγους τους της παράνομης πολιτικής βγάζει μάτι. Μακράν του να αποτελεί τυχαία διαπίστωση, τίθεται ενώπιον μιας υπαρκτής υπεροχής της πρώτης σε κάθε τομέα που η τελευταία επέλεξε να οικοδομηθεί: μυθοποίηση της βίας, της παρανομίας (και της γοητείας αυτής), της στρατιωτικοποίησης της αντιπαράθεσης με τις αρχές και λοιπών καταφυγίων των (πάνω απ' όλα) ατόμων που διαθέτουν είτε τα αρχίδια είτε τις εξεγερμένες συνειδήσεις (ανάλογα με την μυθολογία που προτιμάτε). Η σκανδαλώδης άνεση της παράνομης οικονομίας να κάνει πράξη αυτά που οι οπαδοί της παράνομης πολιτικής ονειρεύονται, είναι τέτοια που τους παραλύει: ενδεικτικά, η μόνη ανοιχτή και πρακτική αποκήρυξη του εθνικού πένθους ήλθε απ' τον χώρο των οπαδών.
Κοινή συνισταμένη των άνωθεν χώρων (των classes dangereuses του L. Chevalier) μια θέληση ατομικής άρνησης της συνθήκης που οι λιγότερο αφελείς προλετάριοι αναγνωρίζουν ως γενικότερη αντίφαση, όπως προκύπτει απ' την υπαγωγή τους στην μισθωτή εργασία, δηλαδή στο κεφάλαιο. Άρνηση της μισθωτής εργασίας είτε με την πιο ριψοκίνδυνη αλλά άμεσα αποδοτική και λιγότερο ρουτινιάρικη παράνομη οικονομία, είτε με την χαμηλής έντασης εκμετάλλευσης-αλλοτρίωσης μισο-αυτοδιαχειριζόμενη οικονομία του πολιτικού χώρου.
Πρόκειται για την ίδια προβληματική του gangsta rap, τον καπιταλισμό των γκέττο, όπου μια φυγή προς τα πάνω απ' την μίζερη κατάσταση της μισθωτής εργασίας ή ακόμα χειρότερα της ανεργίας, προβάλει ως βιώσιμη λύση για τους προλεταρίους, στο εδώ και τώρα -σε αντίθεση δηλαδή με τους ρομαντικούς ιδεαλισμούς του χιπ χοπ που ωστόσο εμμένουν στην αξία των συλλογικών σχέσεων, με την μορφή της γειτονιάς, της παιδικότητας κλπ, σχέσεις που δέχονται καταλυτική επίθεση απ' τον άγριο καπιταλισμό της παράνομης οικονομίας (προστασία, διακίνηση, κλοπές κλπ). Η δύναμη της gangsta rap έγκειται στο ότι μιλάει για μια υπαρκτή δύναμη μέσα στην κοινωνία, και μάλιστα για την ανώτερη τέτοια. Αλλά γι' αυτό το θέμα τα 'χει γράψει πολύ καλύτερα ο Μαρξ ήδη απ' το 1844:
"Αυτό που υπάρχει για μένα μέσα απ' τον σύνδεσμο του χρήματος, αυτό που μπορεί να πληρώσει το χρήμα, αυτό ακριβώς είμαι εγώ, ο κάτοχος του χρήματος. Οι ιδιότητες του χρήματος είναι δικές μου, εμένα του κατόχου, ιδιότητες και ουσιαστικές δυνάμεις. Έτσι, αυτό που είμαι και αυτό που μπορεί να κάνω, σε καμιά περίπτωση δεν καθορίζεται από την ατομικότητά μου. Είμαι άσχημος, αλλά μπορώ ν' αγοράσω την πιο όμορφη γυναίκα. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν είμαι άσχημος, γιατί το αποτέλεσμα της ασχήμιας, η απωθητική της δύναμη, εξουδετερώνεται από το χρήμα. Είμαι κουτσός, αλλά το χρήμα μου προμηθεύει εικοσι τέσσερα πόδια. Κατά συνέπεια δεν είμαι κουτσός. Είμαι κακός, ανυπόληπτος, ασυνείδητος και κουτός άνθρωπος, το χρήμα, όμως είναι ευυπόληπτο, καί το ίδιο και ο κάτοχός του.
Το χρήμα είναι το μεγαλύτερο καλό, κατ' ακολουθία καί ο κατοχός του είναι καλός. Επιπρόσθετα, το χρήμα με γλυτώνει από τον κόπο να είμαι ανυπόληπτος, έτσι υπολογίζομαι για τίμιος και ειλικρινής. Είμαι άμυαλος, αν όμως το χρήμα είναι ο πραγματικός νους, όλων των πραγμάτων, πώς είναι δυνατό ο κάτοχός του να είναι άμυαλο; Κάτι περισσότερο, ο κάτοχος του χρήματος μπορεί ν' αγοράσει έξυπνους ανθρώπους για λογαριασμό του. Συνεπώς έχει εξουσία πάνω σε έξυπνους ανθρώπους, εξυπνότερους απ' αυτόν. Με το χρήμα μπορώ να έχω κάθε τί που επιθυμεί η ανθρώπινη καρδιά. Δεν είμαι έτσι κάτοχος όλων των ανθρώπινων ικανοτήτων; Δεν αντιστρέφει, λοιπόν, το χρήμα όλες μου τις ανικανότητες σε ικανότητες;
Αν το χρήμα είναι ο δεσμός που δένει εμένα με την ανθρώπινη ζωή και την κοινωνία σε μένα, που συνδέει εμένα με τη φύση και τον άνθρωπο, δεν είναι τότε το χρήμα ο δεσμός όλων των δεσμών; Δεν είναι σε θέση να δέσει και να λύσει όλους τους δεσμούς; Δεν είναι, λοιπόν το καθολικό μέσο του διαχωρισμού; Είναι το πραγματικό στοιχείο του διαχωρισμού και το πραγματικό συγκολλητικό στοιχείο, είναι η χημική δύναμη της κοινωνίας."
Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα του 1844 (scribd)
Φυσικά, μια γκανγκστερική εναλλακτική γενικά αποδεικνύεται εξίσου προβληματική με μια μισο-ή-συνολικά-αυτοδιαχειριζόμενη και κάθε άλλη στον καπιταλισμό, καθώς όπως είναι προφανές δεν είναι εφικτό να πλουτίσουν όλοι (είναι εφικτό να πουλάει κάτι νόμιμο ή παράνομο ένας στους δέκα, αλλά αν πουλάνε και οι δέκα σε ποιόν θα το πουλάνε;).
Στην τελική, δεν πρόκειται παρά για αναπαραγωγή του καπιταλιστικού πολέμου όλων εναντίον όλων, με τη διαφορά ότι η διαβρωτική του λειτουργία είναι πολύ αποτελεσματικότερη στην "από τα κάτω" ανίχνευση σχέσεων, αναγκών κι επιθυμιών για να αποικιοποιήσει το εμπόριο (βλ. για παράδειγμα την επίδραση του δικτυακού/πυραμιδοειδούς μάρκετινγκ του μικρεμπορίου μαλακών ναρκωτικών, την καφενειοποίηση της κοινωνικότητας , την ιδιωτικοποίηση της αναψυχής και την απαξίωση του δημόσιου χώρου κλπ).
Βλέπουμε και θα δούμε ξανά, πώς αξίες που αναδεικνύει μια κοινότητα καταπιεσμένων ενάντια στην υποτίμησή της, στρέφονται στη συνέχεια εναντίον της. Εκτός απ' το όπλο της κριτικής πρέπει ν' ακονιστεί και η κριτική των όπλων.
Κοινή συνισταμένη των άνωθεν χώρων (των classes dangereuses του L. Chevalier) μια θέληση ατομικής άρνησης της συνθήκης που οι λιγότερο αφελείς προλετάριοι αναγνωρίζουν ως γενικότερη αντίφαση, όπως προκύπτει απ' την υπαγωγή τους στην μισθωτή εργασία, δηλαδή στο κεφάλαιο. Άρνηση της μισθωτής εργασίας είτε με την πιο ριψοκίνδυνη αλλά άμεσα αποδοτική και λιγότερο ρουτινιάρικη παράνομη οικονομία, είτε με την χαμηλής έντασης εκμετάλλευσης-αλλοτρίωσης μισο-αυτοδιαχειριζόμενη οικονομία του πολιτικού χώρου.
Πρόκειται για την ίδια προβληματική του gangsta rap, τον καπιταλισμό των γκέττο, όπου μια φυγή προς τα πάνω απ' την μίζερη κατάσταση της μισθωτής εργασίας ή ακόμα χειρότερα της ανεργίας, προβάλει ως βιώσιμη λύση για τους προλεταρίους, στο εδώ και τώρα -σε αντίθεση δηλαδή με τους ρομαντικούς ιδεαλισμούς του χιπ χοπ που ωστόσο εμμένουν στην αξία των συλλογικών σχέσεων, με την μορφή της γειτονιάς, της παιδικότητας κλπ, σχέσεις που δέχονται καταλυτική επίθεση απ' τον άγριο καπιταλισμό της παράνομης οικονομίας (προστασία, διακίνηση, κλοπές κλπ). Η δύναμη της gangsta rap έγκειται στο ότι μιλάει για μια υπαρκτή δύναμη μέσα στην κοινωνία, και μάλιστα για την ανώτερη τέτοια. Αλλά γι' αυτό το θέμα τα 'χει γράψει πολύ καλύτερα ο Μαρξ ήδη απ' το 1844:
"Αυτό που υπάρχει για μένα μέσα απ' τον σύνδεσμο του χρήματος, αυτό που μπορεί να πληρώσει το χρήμα, αυτό ακριβώς είμαι εγώ, ο κάτοχος του χρήματος. Οι ιδιότητες του χρήματος είναι δικές μου, εμένα του κατόχου, ιδιότητες και ουσιαστικές δυνάμεις. Έτσι, αυτό που είμαι και αυτό που μπορεί να κάνω, σε καμιά περίπτωση δεν καθορίζεται από την ατομικότητά μου. Είμαι άσχημος, αλλά μπορώ ν' αγοράσω την πιο όμορφη γυναίκα. Πράγμα που σημαίνει ότι δεν είμαι άσχημος, γιατί το αποτέλεσμα της ασχήμιας, η απωθητική της δύναμη, εξουδετερώνεται από το χρήμα. Είμαι κουτσός, αλλά το χρήμα μου προμηθεύει εικοσι τέσσερα πόδια. Κατά συνέπεια δεν είμαι κουτσός. Είμαι κακός, ανυπόληπτος, ασυνείδητος και κουτός άνθρωπος, το χρήμα, όμως είναι ευυπόληπτο, καί το ίδιο και ο κάτοχός του.
Το χρήμα είναι το μεγαλύτερο καλό, κατ' ακολουθία καί ο κατοχός του είναι καλός. Επιπρόσθετα, το χρήμα με γλυτώνει από τον κόπο να είμαι ανυπόληπτος, έτσι υπολογίζομαι για τίμιος και ειλικρινής. Είμαι άμυαλος, αν όμως το χρήμα είναι ο πραγματικός νους, όλων των πραγμάτων, πώς είναι δυνατό ο κάτοχός του να είναι άμυαλο; Κάτι περισσότερο, ο κάτοχος του χρήματος μπορεί ν' αγοράσει έξυπνους ανθρώπους για λογαριασμό του. Συνεπώς έχει εξουσία πάνω σε έξυπνους ανθρώπους, εξυπνότερους απ' αυτόν. Με το χρήμα μπορώ να έχω κάθε τί που επιθυμεί η ανθρώπινη καρδιά. Δεν είμαι έτσι κάτοχος όλων των ανθρώπινων ικανοτήτων; Δεν αντιστρέφει, λοιπόν, το χρήμα όλες μου τις ανικανότητες σε ικανότητες;
Αν το χρήμα είναι ο δεσμός που δένει εμένα με την ανθρώπινη ζωή και την κοινωνία σε μένα, που συνδέει εμένα με τη φύση και τον άνθρωπο, δεν είναι τότε το χρήμα ο δεσμός όλων των δεσμών; Δεν είναι σε θέση να δέσει και να λύσει όλους τους δεσμούς; Δεν είναι, λοιπόν το καθολικό μέσο του διαχωρισμού; Είναι το πραγματικό στοιχείο του διαχωρισμού και το πραγματικό συγκολλητικό στοιχείο, είναι η χημική δύναμη της κοινωνίας."
Καρλ Μαρξ, Οικονομικά και Φιλοσοφικά χειρόγραφα του 1844 (scribd)
Φυσικά, μια γκανγκστερική εναλλακτική γενικά αποδεικνύεται εξίσου προβληματική με μια μισο-ή-συνολικά-αυτοδιαχειριζόμενη και κάθε άλλη στον καπιταλισμό, καθώς όπως είναι προφανές δεν είναι εφικτό να πλουτίσουν όλοι (είναι εφικτό να πουλάει κάτι νόμιμο ή παράνομο ένας στους δέκα, αλλά αν πουλάνε και οι δέκα σε ποιόν θα το πουλάνε;).
Στην τελική, δεν πρόκειται παρά για αναπαραγωγή του καπιταλιστικού πολέμου όλων εναντίον όλων, με τη διαφορά ότι η διαβρωτική του λειτουργία είναι πολύ αποτελεσματικότερη στην "από τα κάτω" ανίχνευση σχέσεων, αναγκών κι επιθυμιών για να αποικιοποιήσει το εμπόριο (βλ. για παράδειγμα την επίδραση του δικτυακού/πυραμιδοειδούς μάρκετινγκ του μικρεμπορίου μαλακών ναρκωτικών, την καφενειοποίηση της κοινωνικότητας , την ιδιωτικοποίηση της αναψυχής και την απαξίωση του δημόσιου χώρου κλπ).
Βλέπουμε και θα δούμε ξανά, πώς αξίες που αναδεικνύει μια κοινότητα καταπιεσμένων ενάντια στην υποτίμησή της, στρέφονται στη συνέχεια εναντίον της. Εκτός απ' το όπλο της κριτικής πρέπει ν' ακονιστεί και η κριτική των όπλων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου